Szamba ekologiczne są przyjazną dla środowiska alternatywą dla konwencjonalnych szamb chemicznych. Wykorzystują one naturalne bakterie do rozkładu odpadów, co sprawia, że są droższe niż zbiorniki betonowe lub plastikowe, ale mniej kosztowne niż tradycyjne systemy szamb. Szamba ekologiczne są zaprojektowane do pracy z różnymi glebami i klimatami, dzięki czemu nadają się do każdej lokalizacji.
Szamba ekologiczne wymagają specjalnego traktowania, zanim będzie można z nich korzystać. Przed dodaniem do zbiornika odpady organiczne muszą zostać skompostowane. Odbywa się to w procesie zwanym fermentacją tlenową, w którym uczestniczą zarówno bakterie tlenowe (zależne od tlenu), jak i beztlenowe (bez tlenu), współpracujące ze sobą w celu rozłożenia odpadów organicznych na dwutlenek węgla i gaz metanowy, wytwarzając jednocześnie azotany jako produkt uboczny. Dwutlenek węgla produkowany przez bakterie tlenowe jest uwalniany do atmosfery, natomiast metan produkowany przez bakterie beztlenowe jest zatrzymywany wewnątrz zbiornika do momentu wykorzystania go jako paliwa dla domu lub firmy.
Azotany produkowane przez bakterie tlenowe są rozkładane w procesie zwanym nitryfikacją, który przekształca azot w gaz azotowy, który może być uwalniany do powietrza przy minimalnym wpływie na środowisko. Nitryfikacja neutralizuje również szkodliwy amoniak obecny w odpadach organicznych, dzięki czemu nie szkodzi on roślinom ani zwierzętom, gdy zostanie uwolniony.
